«Ժողովրդին թողել են արմենչիկների հույսին, իսկական գոհարները մնում են անմատչելի, չճանաչված»

«Իրատեսի» հյուրն է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի հումանիտար գիտությունների և ֆիզիկական դաստիարակության ամբիոնի դոցենտ ՍԵՐԳԵՅ ԳՅՈՒԼՆԱԶԱՐՅԱՆԸ, որին ՀՀ անկախության 24-րդ տարելիցի առթիվ շնորհվել է ՀՀ ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի վաստակավոր գործչի պատվավոր կոչմում: Շնորհավորում ենք նրան արժանի գնահատանքի առթիվ, զրուցում այդ և այլ թեմաների շուրջ:

«ՈՐՏԵՂ ԷԼ ԱՇԽԱՏԵԼ ԵՄ, ՋԱՆԱՑԵԼ ԵՄ ԲԱՐԵԼԱՎԵԼ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԿՈՒԼՏՈՒՐԱՅԻ, ՍՊՈՐՏԻ ՎԻՃԱԿԸ»

-Պարոն Գյուլնազարյան, ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետության, այլև Խորհրդային Միության սպորտի պատմության մեջ նշանակալից ավանդ եք ներդրել: Ի՞նչ եք կարծում, հատկապես Ձեր ո՞ր ծառայությունների համար եք այսօր արժանացել ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի ասպարեզում շնորհվող բարձրագույն՝ վաստակավոր գործչի կոչմանը:
-Երբևիցե չեմ մտածել պարգևների արժանանալու մասին: Նվիրված եմ եղել իմ աշխատանքին դեռ վաղ երիտասարդությունից: Որտեղ էլ աշխատել եմ, ջանացել եմ բարելավել ֆիզիկական կուլտուրայի, սպորտի վիճակը: Երբ դեռ մարզական լավ վիճակում էի, որպես մարզիկ՝ կարողանում էի հաջող հանդես գալ տարբեր մրցասպարեզներում, ստանձնել էի մարզչի պարտականությունները: Երեսուն տարեկանում համամիութենական կարգի մրցավար էի. այդ տարիքում նման դիրքի հասնելը բացառիկ բան էր: Ապա անցել եմ վարչական աշխատանքի՝ 25 տարի պաշտոնավարելով ՀԽՍՀ բարձրագույն և միջնակարգ մասնագիտական կրթության նախարարությունում. ղեկավարել եմ ֆիզկուլտուրայի, սպորտի և քաղաքացիական պաշտպանության բաժինը: Ճիշտ է, այդ տարիներին Մոսկվայից ստանում էինք աշխատանքը կազմակերպելու ընդհանուր քաղաքականությունը, բայց մենք էլ տեղում պակաս նախաձեռնող չէինք: Օրինակ՝ ես պատրաստել եմ միասնական ուսումնական փաստաթղթեր, որոնք առայսօր օգտագործվում են հայաստանյան բուհերում և միջին մասնագիտական հաստատություններում: Ես այդ աշխատանքի համար գովասանքի եմ արժանացել միութենական մակարդակով, Մոսկվան է նկատել ու դրվատել իմ ներդրումը: Այն թվերին բուհում կամ տեխնիկումում ֆիզկուլտուրայի դասն անցկացնելուց առաջ դասախոսը պետք է պատրաստվեր, ունենար կոնսպեկտ: Այդ ամենը մնացել է անցյալում: Հիմա ինքս բուհի աշխատող եմ և տեսնում եմ, որ մեզնից որևէ մեկը որևէ բան չի պահանջում: Հայաստանի հատուկենտ բուհերում կարելի է հանդիպել ֆիզիկական կուլտուրայի թույլ, անկազմակերպ դասերի, որոնք ոչ մի արդյունքի չեն բերում: Այսօր մեր ուսանողության մեծ մասը հիվանդ է, ֆիզիկապես անլիարժեք: Սա վտանգավոր է: Չէ՞ որ այդ ուսանողությունը մեր ապագա կյանքի ռեզերվն է, մեր երկրի պաշտպանունակության հենքը: Ոչ ոք չի մտածում այս ուղղությամբ: Պահանջ չի դրվում՝ փոխելու այս վիճակը: Քարշ գալով՝ աշխատում են, եթե, իհարկե, աշխատում են: Լավագույն դեպքում մի գնդակ են տալիս դպրոցականներին կամ ուսանողներին, դուրս բերում մարզադահլիճ կամ մարզահրապարակ՝ մինի ֆուտբոլ խաղալու, իրենք էլ իրենց կաբինետներում նարդի են գլորում: Այսքանով ավարտվում են ֆիզկուլտուրայի դասերը: Բայց չէ՞ որ սահմանված չափանիշներ կան, որոնք պետք է ապահովվեն:

«ՉՀԱՄԱԿԱՐԳՎԱԾ ՄՈՏԵՑՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ՈՉ ՄԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔ ԷԼ ՉԵՍ ԱՊԱՀՈՎԻ»

-Փաստորեն, այսօրվա ֆիզիկական կուլտուրայի բարձիթողի վիճակը ոչ միայն նեղ ոլորտի խնդիրն է, այլև առավել գլոբալ վտանգի առջև է մեզ կանգնեցնում, մեր վաղվա առողջ սերնդատվության, բանակի մարտունակության, երկրի պաշտպանության հարցերն է տանում դեպի փակուղի: Ես ճի՞շտ եմ ընկալում Ձեր մտահոգությունը:
-Միանգամայն ճիշտ եք ընկալում: Ես հիմա չեմ ցանկանում գովաբանել խորհրդային կարգերը: Բայց այն ժամանակ կային ՊԱՊ համալիրի նորմատիվներ, որոնք պետք է հանձնեին բոլոր դպրոցականներն ու ուսանողները: Ոլորտի մասնագետներս էլ գիտակցում էինք, որ ոչ բոլորը կարող են լիարժեքորեն հաղթահարել այդ նորմատիվները, բայց եթե տեսնում էինք, որ մարդը ջանում է իր ուժերի ներածի չափով, ստուգարքը նշանակում էինք, գնահատում նրա կատարած աշխատանքը: Խորհրդային Միության փլուզումից հետո ՊԱՊ համալիր հասկացությունը վերացավ: Բայց վաղուց ժամանակն է, որ մեր սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարությունը մտածի այդ ավանդույթը վերականգնելու մասին: Մենք սիրում ենք տարբեր ձեռնարկումներում հետևել Ռուսաստանի օրինակին: Բա ինչո՞ւ այս հարցում չենք հետևում: Պուտինը որոշում է կայացրել ՊԱՊ համալիրի նորմատիվները մտցնել ողջ Ռուսաստանի կրթական հաստատություններում, որ մարդիկ առողջ, կոփված, մարտունակ լինեն: Իսկ մեզ մոտ ֆիզիկական դաստիարակության, սպորտի հարցերը մասսայականություն չեն վայելում: Ո՞Ւր են մեր սպարտակիադաները, մարզական զանգվածային միջոցառումները: Պարտադիր չէ, որ մեդալներ բաժանվեն, դափնիներ հանձնվեն: ՈՒղղակի թող հետևեն և արձանագրեն, թե ինչ է կատարվում ֆիզկուլտուրայի դասերին, ինչով են լցնում այդ առարկային հատկացված ժամերը: Ես գնահատում եմ, որ ՀՀ նախագահը յուրաքանչյուր տարի լինում է Ծաղկաձորում, մասնակցում սպորտային ընտանիքների մրցույթի ամփոփիչ փուլին, հանձնում մրցանակներ: Բայց դա հարուցում է ոլորտի գիտակների ծիծաղը: Որտե՞ղ է այդ մրցույթի հիմքը, որտե՞ղ են պարապմունքներ անցկացնում այդ ընտանիքները: Մրցույթին նախապատրաստվելը պիտի սկսվի բակից: Հետո պիտի տեղափոխվի համայնքի, քաղաքի, մարզի, հանրապետության տիրույթները: Արվո՞ւմ է այդպես: Ո՛չ: Ամեն բան տարերային վիճակում է, չկա մշակված համակարգ, որին հետևելով՝ պետք է կազմակերպվի սպորտային ընտանիքների ֆիզիկական պատրաստության ընթացքը: Նախկինում յուրաքանչյուր գործարան, ֆաբրիկա ուներ իր սպորտային հրահանգիչը, որն ամեն աշխատանքային օր անցկացնում էր ֆիզկուլտ դադար, պարբերաբար կազմակերպվում էին սպարտակիադաներ տարբեր կոլեկտիվների միջև: Սրանից ոչ միայն շահում էր մարդկանց առողջությունը, այլև աշխատանքի արդյունավետությունն էր բարձրանում:
-Սկսենք նրանից, որ առաջվա մեծամասշտաբ գործարաններն ու ֆաբրիկաներն այսօր գոյություն չունեն, էլ ի՞նչ սպորտային հրահանգչի մասին կարող է խոսք լինել:
-Առաջվա նման մեծամասշտաբ ձեռնարկություններ կա՛մ առհասարակ գոյություն չունեն, կա՛մ գոյություն ունեն՝ որպես մասնավոր ձեռնարկություններ: Հիմա ո՞ր սեփականատիրոջը համոզես, որ իր գործարանում, իր արտադրամասում հաստիք բացի սպորտային հրահանգչի համար: Լսել անգամ չեն ցանկանա, մանավանդ որ վերևից որևէ պահանջ չի իջեցվում: Ես այս ոլորտը կարգավորելու համար նախ և առաջ կառաջարկեի վերականգնել սպորտային ակումբները: Նախկինում դրանք շատ էին, մեծ աշխատանք էին կատարում: Հասկանում եմ, մեր երկրի ֆինանսները սուղ են, բաց այս ամենը մեծ գումարներ չի պահանջում: Կարելի է որոշակի քայլեր ձեռնարկել անգամ սուղ միջոցների դեպքում: Անկախ երկիր Հայաստանը մարզական կյանքը լուսաբանող պարբերական չունի: ՈՒնի, իհարկե, ֆուտբոլին նվիրված թերթեր, բայց հո միայն ֆուտբոլո՞վ չի սահմանափակվում սպորտի աշխարհը: Չէ՞ որ մենք մի ամբողջ նախարարություն ունենք, որ զբաղվում է սպորտի ոլորտով, ինչո՞ւ այն չունի իր մամուլի օրգանը: Ձեր թերթը սպորտային էջ ունի, որը շատ գովելի է: Բայց կարող էր և չունենալ, պարտավոր չէր: Իսկ նախարարությունը պարտավոր է ունենալ և պարբերաբար լույս ընծայել իր թերթը: Ես վաթսուն տարուց ավելի պրոֆեսիոնալ սպորտում եմ, ստացել եմ բարձրագույն պարգևներ, որոնց մասին չեմ էլ մտածել: Բայց այդ պարգևները հետևողական, կանոնավոր աշխատանքի արդյունք են: Չհամակարգված մոտեցման դեպքում ոչ մի արդյունք էլ չես ապահովի:
-Բայց այստեղ մի հակասություն կա. մեր մարզիկները պարբերաբար խրախուսվում են պետական մակարդակով: Հենց ՀՀ անկախության 24-րդ տարեդարձի օրը նախագահը պարգևներ հանձնեց անվանի մարզիկներ Արթուր Ալեքսանյանին և Արսեն Ջուլֆալակյանին. երկուսն էլ ստացան Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար 1-ին աստիճանի մեդալ: Սա չի՞ վկայում այն մասին, որ սպորտը մեզանում, այնուամենայնիվ, կարևորվում է:
-Բարձր սպորտը մեզանում կարևորվում է: ՈՒնենք մարզիկներ, որոնք իսկապես մեզ փառք են բերում, բայց դա ինձ լիովին չի գոհացնում, չի ուրախացնում: Լավ է, որ կան մարդիկ, կազմակերպություններ, որոնք ուշադրության կենտրոնում են պահում մեծ սպորտը, բայց ֆիզիկական կուլտուրայի զանգվածային տարածումը և զարգացումը մեզանում չկա: Իսկ դա շատ ավելի կարևոր է, քան անհատական բարձր նվաճումները, որ մենք երբեմն գրանցում ենք մեծ սպորտում: 1937 թվականին ՀԽՍՀ կենտկոմը ջախջախիչ քննադատության է ենթարկել ռեկորդակրային ուղղվածությունը սպորտում և հրահանգել զարկ տալ զանգվածային ֆիզիկական դաստիարակությանը, սպարտակիադաներին, սպորտշքերթներին, որոնց մեջ ընդգրկվում էին տարբեր տարիքի, տարբեր մասնագիտությունների տեր անձինք: Եվ պատահական չէ, որ այսպիսի մոտեցումը հանգեցրեց նրան, որ խորհրդային ժողովուրդը իր տոկունությամբ, մարտունակությամբ հաղթեց Հայրենական մեծ պատերազմում, ինչպես և մեծ նվաճումներ գրանցեց պրոֆեսիոնալ սպորտում: Եթե այդ հզոր երկիրն էր մտահոգ իր քաղաքացիների ֆիզիկական պատրաստվածության, առողջության խնդիրներով, մենք փոքրաթիվ ժողովուրդ ունեցող Հայաստանի Հանրապետությունում ինչպե՞ս կարող ենք մատների արանքով նայել այդ հարցերին:

«ԵՍ ՈՉ ԹԵ ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆ ԱՆՀԱՏԻ ՊԱՐԳԵՎՆ ԵՄ ՍՏԱՑԵԼ, ԱՅԼ ՀՀ ՆԱԽԱԳԱՀԻ»

-Այս օրերին շատ քննարկվեց անարժանիորեն պարգև ու կոչում ստացածների հարցը: Դուք Ձեր կոչումն ինչ-որ տեղ արժեզրկված չե՞ք համարում այս համատեքստում:
-Հասկանում եմ Ձեր հարցադրումը, գիտեմ, որ նկատի ունեք Արմենչիկին վաստակավորի կոչում շնորհելու հանգամանքը:
-Նախ և առաջ՝ նրան, բայց՝ ոչ միայն:
-Արմենչիկի դեպքում խնդիրն ավելի խորքային է, քան կոչում տալ-չտալը: Այդ տղան, որը ոմանց կարծիքով հայկական երգեր է երգում, ոմանց կարծիքով՝ ռաբիս, ոմանց կարծիքով էլ՝ «պարսկականից թխած» բաներ, ինձ բացարձակապես չի հետաքրքրում: Ես չեմ կարող իջնել այդ մակարդակին և լսել նման երաժշտություն ¥եթե իհարկե կարելի է դա երաժշտություն համարել¤: Բայց ցավալի փաստն այն է, որ նա Հայաստանում և սփյուռքի հայ գաղութներում բազմահազարանոց ստադիոններ ու դահլիճներ է լցնում իր համերգների ժամանակ: ՈՒրեմն ինչո՞ւ զարմանալ, որ նրան տալիս են վաստակավորի կոչում: Վաղը կարող են ժողովրդականի կոչում էլ տալ, որովհետև ո՞վ է ժողովրդական արտիստը. նա, ով ժողովուրդ է հավաքում իր համերգների ժամանակ: Ա՛յ սա է մեր ցավը. ժողովրդին թողել են արմենչիկների հույսին, իսկական գոհարները մնում են անմատչելի, չճանաչված: Մեր կողքին ապրող տաղանդավոր կոմպոզիտոր ունենք՝ Էդուարդ Սադոյանը, որի «Գրիգոր Լուսավորիչ» օպերան բարձրագույն արժեք է, ո՞վ է տեղյակ այդ մասին: Մշակույթի նախարարությունը չի ֆինանսավորում բեմադրությունը, որպեսզի հայ մարդը կարողանա լսել այդ օպերան: Ինչո՞ւ չեն հնչեցնում Կոմիտասի, Արամ Խաչատրյանի, Էդվարդ Միրզոյանի, Ալեքսանդր Հարությունյանի, Տիգրան Մանսուրյանի, Ավետ Տերտերյանի, Առնո Բաբաջանյանի գործերը: Մեր ժողովուրդը տեղյակ չէ, որ ունի այդպիսի բարձր արժեքներ: Եվ երբ այդ արժեքների տեղում դատարկություն է լինում, նա այդ դատարկությունը լցնում է արմենչիկներով: Եվ այս մակարդակի երաժշտություն լսող ժողովրդի պարագայում արդեն ավելորդ է քննարկել` Արմենչիկը ստացա՞վ, թե՞ չստացավ կոչում: Նրան լսողներն այդ կոչման համար չեն լսում: Պարզապես դա է նրանց պահանջարկի մակարդակը, դա է երաժշտության այն որակը, որը բավարարում է իրենց:
-Անդրադառնանք ևս մեկ ցավոտ խնդրի: Մեր հասարակությունն այսօր բազմաթիվ անհամաձայնություններ ունի երկրի ղեկավարության և հենց նախագահի հետ: Տարբեր ընդդիմադիր շարժումներ են ձևավորվել՝ ընդդեմ հոսանքի թանկացման, սահմանադրական փոփոխությունների, սոցիալական, քաղաքական այլևայլ անցանկալի երևույթների: Այս պարագայում ոմանք առաջարկում են առհասարակ բոյկոտել նախագահի, երկրի ղեկավարության հանձնած պարգևները: Ի՞նչ կասեք:
-Ասեմ, որ ես ոչ թե նախագահի անձն եմ կարևորում, այլ նրա դիրքը: ՀՀ նախագահն ինձ համար խորհրդանիշ է: Ես ոչ թե Սերժ Սարգսյան անհատի պարգևն եմ ստացել, այլ ՀՀ նախագահի: Եվ դա չեմ ընկալում իբրև նվիրատվություն: Դա հայրենիքին, ժողովրդին մատուցած իմ բազմամյա ծառայությունների գնահատականն է, որն արժևորել է երկրի ղեկավարը, և այստեղ խնդիրը անձերի մեջ չէ, այլ ավելի լայն ու խորքային է:

Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ